برنج چیست؟
برنج (Rice)، وعده غذایی است از غلات، که در اکثر نقاط جهان به‌عنوان غذای اصلی محسوب می‌شود. بیشتر از نصف جمعیت دنیا از این غله‌ی مهم برای تغذیه استفاده می‌کنند. گیاه برنج، معروف است به رویش علفی در مناطق پر آب و معتدل.
گل یا میوه برنج، در غلافی طلایی رنگ بنام شالی نهفته است، که برای تغذیه، باید پوست روی آن در کارخانه برداشته شود؛ برنج از خانواده گندمیان و چمن محسوب می‌شود؛ اجزای تشکیل دهنده آن، ریشه، ساقه، برگ، خوشه، سنبلچه، و دانه است.
ارزش مواد مغذی در برنج بسیار بالاست؛ انرژی کربوهیدرات‌ها، پروتئین، فیبر، چربی، ویتامین‌های ارزشمند گروه ب، کلسیم، آهن، منیزیم، منگنز، پتاسیم، روی، و فسفر است. پلو یا چلو که با برنج پخته می‌شود، غذایی بسیار مقوی است.
گیاه شناسی برنج
عواملی که در کشت برنج تاثیر دارد، نور مناسب، دمای تقریباً گرم، میزان رطوبت بالا، آب فراوان، و همچنین خاک غنی و حاصل‌خیز است. بنابرین رشد گیاه برنج و پرورش آن در هر منطقه‌ای از کره زمین، امکانپذیر نیست.
از نظر شرایط اقلیمی، برنج گیاهی است، سر بر آتش و پا در آب؛ تنوع زیستی این گیاه موجب شده تا در جهان انواع مختلف آن کشت گردد؛ اقلام برنج زودرس کمتر از 70 روز، میان‌رس از 70 الی 100 روز، دیررس بیش از 100 روز، در خاورمیانه وجود دارد.
برنج را به گونه‌های متفاوتی می‌شناسند، برخی از آن عبارتند از: برنج اصیل، برنج چمپا یا باسماتی، برنج وحشی، برنج سیاه و سفید، برنج هندی و پاکستانی، و همچنین سایر فرآورده‌ها شامل: برنج قهوه‌ای و دودی، نیمدانه یا سرلاشه، سبوس و آرد برنج.
تولید برنج
شالیزار، به زمین یا محوطه‌ای گفته می‌شود که برنج در آن کشت می‌شود. هر کشاورز معمولاً روش خاصی برای مدیریت و کشت برنج دارد؛ که امروزه به‌صورت مکانیزه (اتوماتیک و نیمه اتوماتیک) با ادوات کشاورزی و دستگاه‌ها انجام می‌گیرد.
تولید برنج در فرآیند کارخانه شالیکوبی است؛ شلتوک یا پوست برنج از آن جدا می‌شود، لایه‌برداری مجدد جهت روشن شدن برنج، و در نهایت الک یا بوجار می‌شود، تا دانه‌های ریز و درشت از هم تفکیک گردد. تاریخ مصرف برنج تا 14 ماه است.
حدوداً 95% از محصول برنج جهان در چین، هند، و کشورهای جنوب شرقی آسیا، تولید می‌شود؛ که در انواع دانه‌های کوچک، دانه متوسط، دانه‌های بزرگ، دیده می‌شود. منشاء برنج در قرن هفتم ميلادی است که توسط مصريان شروع به کشت شد.
برنج (به انگلیسی Rice) در ایران، پس از تسلط اعراب، کشت برنج رونق گرفته است. از قرن گذشته تا کنون، برنج سفید در میان سایر ارقام رنگی برنج، ارزش غذایی بهتری دارد. برنج مهم‌ترین اقلام غذایی ایرانی‌ها، پس از نان و گندم است.
برنجکاری در ایران به‌صورت سنتی در مزرعه کشت می‌شود. کشاورزان سالانه به‌طور چندگانه خزانه را بذرپاشی می‌کنند تا برای نشاکاری در زمین کشاورزی آماده شود. همچنین مراحل فصلی کشت برنج ایران، شامل کاشت، داشت، برداشت است.
هر ایرانی به‌طور متوسط در روز یک وعده برنج میل می‌کند. برنج شالیزارهای مناطق جلگه‌ای ایران، کیفیت متفاوتی در طعم و عطر برنج ایجاد کرده است. طارم، بهترین برنج ایران محسوب می‌شود؛ که در سال، قابلیت دو بار کشت شده را دارد.
کشت برنج شمال و جنوب ایران، از تیپ بومی در استان مازندران، گیلان، گلستان، فارس، خوزستان است. خانواده برنج طارم ایرانی، به یکی از مرغوب‌ترین برنج جهان مشهور است.
مصرف برنج
خاصیت برنج به طرز شگفت‌انگیزی زیاد است. در هر وعده از سفره‌های رنگین، نوعی برنج با خورش دیده می‌شود. محصولات خانگی و صنعتی گرچه کیفیت متفاوتی دارد؛ اما اغلب در رستوران‌های ایرانی از برنج مرغوب استفاده می‌کنند.
برخی نیز در آشپزخانه‌ها و مراکز تهیه غذا، از برنج پرمحصول ایرانی با کیفیت مطلوب یا برنج خارجی برای پختن برنج استفاده می‌کنند. همچنین در مصرف خانگی، تالار، هتل، مجالس وعده‌دار، بیمارستان، در شرکت‌ها و سازمان‌ها، قابل مصرف است.