ساختمان برنج
برنج با نام علمی اوریزا ساتیوا (Oryza sativa) از گیاهان گندم‌سانان است. آگاهی از ساختار دانه‌های برنج برای درک فیزیکی و شیمیایی برنج مهم است. بافت متفاوت و ترکیب مختلف آن، همراه با لایه‌های چندگانه پوسته برنج، عملکرد سلولی دارد.
در ساختار دانه شالی برنج، اعضای غلاف، پهنک، زبانک، گوشواره، و سایر اندام‌واره برنج در بدنه به‌صورت پایه خوشه، شاخه‌ها، سنبلچه و گل پرچم دیده می‌شود. در پایین‌ترین بخش گیاه (ابتدای گره‌ها)، ریشه‌های برنج وجود دارد.
ساختار گیاه برنج
اجزای گیاه برنج به چند بخش اندام‌های رویشی (ریشه، ساقه، برگ) و زایشی (خوشه، سنبلچه)، و همچنین هسته دانه اصلی است. برگ‌ها سازماندهی تنفس و پایگاه فتوسنتز را جهت رشد گیاه برعهده دارند؛ که فرم بدنی و ساختار (مورفولوژی) آن است.
جنسیت گیاه برنج تک پایه است. به این معنی که هر دو اندام جنس نر و ماده در یک بدن وجود دارد؛ بنابرین تولید مثل برنج از طریق گرده افشانی انجام می‌شود. تخمک گیاه می‌تواند از طریق لقاح گرده‌های خودش نیز بارور شود.
ریشه برنج
ریشه‌های افشان برنج به‌صورت سطحی در عمق 15 الی 25 سانتی‌متری خاک نفوذ دارد که تکیه‌گاه است. با افزایش عمر گیاه، ریشه‌های برنج حجم و فضای بیشتری می‌یابد. ریشه‌ها در پنجه‌زنی مرحله داشت، می‌توانند گسترده‌تر و قدرتمندتر شوند.
ساقه برنج
ساقه‌های برنج با گره‌های توپر و بندهای لوله‌ای، تا ارتفاع 150 سانتی‌متری رشد می‌کند. گره، زبانه، زبانک، گوشواره، و برگ در قسمت جای دارد. نقش ساقه حمایت از ساختمان بالایی و پیوند با ریشه است. رگبرگ‌ها نقش انتقال اکسیژن را دارند.
خوشه برنج
بالاترین برگ زیر خوشه را پرچم گل می‌نامند؛ در ارقام مختلف برنج، از 15 تا 20 برگ متصل به خوشه‌ها دیده می‌شود؛ که در بالاترین قسمت گیاه، سنبلچه‌ها و خوشه‌های طلایی با گل آذین است. هر خوشه دارای محورهای کوچکی بنام سنبله است.
پوست برنج
لایه‌های اصلی سبوس برنج، در واقع همان پوسته برنج است؛ که در فرآوری تولید برنج سفید در کارخانه شالیکوبی از آن جدا می‌شود. ماندن آخرین لایه پوست شالی روی برنج، محصول مغذی و مقوی برنج قهوه‌ای را در بازار برنج پدید می‌آورد.
بذر برنج
انواع مختلف بذر گیاه برنج وجود دارد. برنج خارجی از پیوند چندین بذر برنج متولد شده است. برخی از کشورها برنج تراریخته یا تغییر ژنتیک دارند. در دهه اخیر جهاد کشاورزی ایران، برنج‌های پیوندی اصیل را برای کشاورزان به ارمغان آورده است.